İhtiyaca Yönelik Eğitim Değerlendirme Süreci Çerçevesi
Kurumlar, teknolojik gelişim ve globalleşme etkisiyle, günü yakalamak, rakiplerin önüne geçmek, yenilik katmak, ve fark yaratmak için, ihtiyaca göre, fayda sağlayacak kısımları tespit ederek çalışanlarını geliştirmek ve güncel tutabilmeyi hedeflerler. Tasarladıkları eğitim programları ve uygulamalarına süreklilik ve değerlendirme bakış açıları katmak, eğitimin etkisini belirleyecektir. Zira, “ölçmediğinizi anlayamaz, iyileştiremez, ve yönetemezsiniz.”
İhtiyaca yönelik tasarlanacak bir eğitim programlama ve değerlendirme süreci beş aşamadan döngüsel biçimde yürütülür:
Eğitim Döngüsü
- İhtiyaç analizi: Program hedefleri, kazanımları, ve yöntemlerinin sistematik biçimde belirlendiği, ihtiyaca yönelik tasarıma altyapı hazırlığıdır.
- 2. Planlama: İçerik, uygulama yöntemi, değerlendirme yöntemi, süre, mekan, eğitimi verecek kişiler, katılımcılar ve maliyet gibi hususların belirlenmesidir.
- 3. Hazırlık: Planlanan detayların hayata geçirilmesidir.
- 4. Uygulama: Programın uygulanmasıdır.
- 5. Değerlendirme: Uygulanan eğitim programının etkinliği, verimliliği, hedeflenen sonuçların elde edilip edilmediği noktalarında ölçme ve değerlendirmedir. Sonuçlar, yeni doğan ihtiyaçların tespitinde kullanılır.
Değerlendirme süreci 4 aşamalı “Eğitim Programları Değerlendirme” modelini referans alarak yürütülmelidir (Donald Kirkpatrick, 1959; 1994).
İç-müşteri memnuniyeti Dış-müşteri memnuniyeti
1.Aşama : Eğitime Tepki (Reaction): Katılımcıların eğitim programına gösterdikleri tepkidir. Eğitim süreci kapsamında “müşteri memnuniyeti” ölçümü olarak da düşünülebilir. Program öncesi, sırası ve sonrası, post-it aktiviteleri, tartışma yöntemleriyle tespit edilebilir.
- Kullanılabilecek yöntemler: anket, eğitim değerleme formu, odak çalışması, eğitim sürecine entegre “post-it” etkinlikleri, ikili-grup-toplu paylaşım etkinlikleri
- Verim almak için: katılımcılarda paylaşımı ve geri bildirimi teşvik eden iklim oluşturmak, elde etmek istenilen verileri tespit etmek, verileri sayısallaştırmak, anlamlı ve yorumlanabilir standart oluşturmak, belirlenen standartlara karşılık olan tepkileri kıyaslamak, tepki sonuçlarını tablolaştırmak ve açıklamak, ve ileride düzenlenecek eğitimlerde bu verilerden faydalanmak üzere kullanıma açık tutmak.
2. Aşama : Öğrenmenin Ölçülmesi (Learning Measures): Katılımcıların program sonunda tutumlarının değişmesi ve yetkinliklerinin gelişmesi anlamına gelir. Bu aşamada, öğrenmeleri hedeflenen hangi bilgi, beceri, tutum ve davranışlar olduğuna, ve eğitim faaliyeti bu becerileri ne ölçüde etkilediğine bakılır.
- Eğitimden önce ve sonrasında bilgi-beceriyi ölçen testler -ön-test ve son-test
- Verim almak için: eğitim içeriğine ve yöntemine göre bilgi-beceriyi değerlendirmek, iş görev ve yapısına göre değerlendirmek –ör. mavi yakalının uygulamalı eğitim sonucunda uygulamalı teste tabi tutulması, performans değerlemede artan ve gelişime açık yetkinlikleri tespit etmek, performans değerlendirmeyi yürüten kişiyi alınan eğitim içeriği hakkında bilgilendirmek
3. Aşama : Davranışın Ölçülmesi (Behavior Measures): Eğitim programı sonrasında, katılımcıların edindikleri bilgi ve becerilerle beraber gelişen davranış değişiklikleri anlamına gelir. Davranış değişikliği zamana ve uygulamaya bağlı olarak gelişen bir süreç olduğu için, eğitimden en az 3 ay sonra uygulanmalıdır.
- Katılımcının kendiyle bire-bir görüşme, astına, üstüne, takım arkadaşlarına (360 derece) anket uygulama yoluyla, eğitimde edinilen bilgi, beceri, tutum ve davranışların günlük yaşantıda kullanılıyor olmasını gözlemlemek
- Verim almak için: tespit edilecek davranış değişiklik kriterlerini belirlemek ve netleştirmek, performans değerleme sistemiyle uyumlandırmak, katılımcıya şeffaf, yapıcı ve gelişim odaklı geri bildirim vermek
4. Aşama : Sonuç (Results): Son aşamada, ilk üç aşamada elde edilen verilerin ölçülmesi hedeflenir. Eğitim öncesi ve sonrası veriler, maliyetler, kullanılan kaynaklar, üretilen sonuçlar karşılaştırılır. Gerçekçi sonuçlar için en az üç aylık bir süre verilmelidir.
- Fayda-maliyet analizi yapmak, istatistiki metotlarla verileri izlenmek ve kontrol grupları ile karşılaştırma yapmak.
- Verim almak için: katılımcıların bireysel, takım ve departman bazında performans sonuçları incelemek, sayısal olmayan sonuçları sayısallaştıracak ölçütleri saptayarak somutlaştırmak
Yatırım Getirisi (Return on Investment – ROI)
1996 yılında Jack J. Philips tarafından geliştirilen ROI, Kirkpatrick modelinin 5.nci aşaması olarak kabul edilmektedir. Eğitimin kuruma gerçek getirisini gösteren, kurum performansına ışık tutan aşamadır. Kurum yatırıma değer katmak için, uyguladığı programın finansal faydaları ile uygulama maliyetin karşılaştırmasını yapmalıdır.
(GELİR-GİDER)
ROI = -------------------- X 100
GİDER
- Yönetim kademelerinin eğitim faaliyetinin gerçek değerlendirmesine olanak verecek rakamsal bilgiyi sağlamak
- Verim Almak için: 4.ncü aşamadan gelen verileri değerlendirme ölçütü olarak kullanmak, eğitim sürecini kapsayan tüm gerçek ve fırsat maliyetleri kullanmak, eğitim kazanımların diğer faaliyet alanlarıyla kıyaslama yapmak
Eğitimin Değerlendirilmesinin Faydaları
Eğitime yeterli bütçe ayrılması, ve kurum içinde eğitime gereken önemin verilmesi için, eğitimin faydaları hesaplanarak yönetim kademelerine gösterilmelidir. Böylece, eğitime ayrılan bütçenin, dolayısıyla da eğitimin devamlılığı sağlanabilecektir.
Eğitimin Değerlendirmesi, yapılan eğitimin faydalarını, neler sağladığını, ve kuruma neler kazandırdığını bulma anlamına gelmektedir. Aynı zamanda, eğitimden beklenen sonuçların elde edilip edilmediğinin de tespit edilmesini sağlar.
- Eğitim kalitesinin düzeltilmesi, artırılması, gerekli değişikliklerin yapılması
- Eğitimcilerin derste sundukları bilgiler ile, yöneticilerin beklediği faydaların ve şirket hedeflerinin uyumlu hale getirilmesi
- Hangi eğitimlerin devam etmesi ve hangilerinden vazgeçilmesiyle ilgili karar verilmesi
- Yeni eğitimler için ihtiyaç analizi işlevi görmesi
- Eğitim birimi ile diğer birimler arasında işbirliği ve iletişimin sağlanması
- Eğitimlerin kuruma sağladığı yararların belgelenmesi ve böylece eğitimin devamlılığının sağlanması.
- IK ve eğitim koordinasyon biriminin yürüttüğü eğitim faaliyetlerinin bireysel ve kurumsal bazda etkilerinin üst düzey birimlerce görünürlüğünün sağlanması